Volume 11 • Nummer 3 • 1995 • Toerisme

Toerisme is een verschijnsel dat vaak gebagatelliseerd wordt als zijnde leuk en ludiek. Economisch gezien is dat volstrekt onterecht. Het is de derde exportsector ter wereld en de belangrijkste bedrijfstak in Nederland. Het 'op vakantie gaan' is voor veel Nederlanders bijna een eerste levensbehoefte geworden. De Nederlander geniet van zijn fietsvakantie, komt even op adem aan het strand van de Middellandse Zee of beleeft een avontuur in Zuid-Amerika. Toerisme is ook een verschijnsel met veel innerlijke tegenstrijdigheden. Enerzijds is het een belangrijke bron van inkomsten voor veel economieën, anderzijds kan toerisme grote schade aanrichten aan kwetsbare natuurgebieden of kan toerisme een bron van ergernis vormen voor de bewoners van een gebied. In grote steden is het belangenconflict van toerist versus bewoner en omgeving waarschijnlijk nog het geringst. De gemeente Rotterdam bijvoorbeeld heeft de afgelopen tien jaar grote inspanningen verricht om het verblijfsklimaat te verbeteren en de toeristische aantrekkelijkheid te vergroten en met succes. Architectuur en gebouwde omgeving nemen hierin een belangrijke plaats in. Meestal veroorzaakt toerisme echter een groot aantal belangentegenstellingen. Kwantiteit en kwaliteit van ruimte zijn in veel gevallen voorwaarde voor een positieve vakantiebeleving. Ruimte om te wandelen, te skiën, te zeilen, ruimte om van het landschap te genieten. Bij een teveel aan toeristen, wordt dezelfde toerist echter een storend element in de beleving van andere toeristen. Bovendien richt de toerist soms schade aan het landschap. Vandaar dat 'duurzaam toerisme' een populair verschijnsel aan het worden is: toerisme met inachtneming van het natuurlijke draagvlak van een gebied. Een andere trend, met zowel negatieve als positieve consequenties, is het op vakantie gaan naar steeds verder weg gelegen bestemmingen. Deze ontwikkeling kan bijdragen aan een betere verstandhouding tussen culturen en tot een verbetering van de economische situatie in een aantal landen. Het bijbehorende vliegverkeer legt echter een zeer groot beslag op energiebronnen en is veroorzaker van veel luchtvervuiling. Op een lager schaalniveau biedt toerisme gemeenten een bron van inkomsten, maar tegelijkertijd veroorzaakt het een mobiliteitsprobleem. Gemeenten willen niet dat er minder toeristen komen in hun stad of dorp, en proberen door verkeersregulerende maatregelen de toeristenstroom in goede banen te leiden. Al met al legt toerisme veel beslag op schaarse middelen. Een zorgvuldige afweging van de voor- en nadelen van toerisme door zowel toeristen, bedrijfsleven als overheid is noodzakelijk om bewuste keuzes te maken om ook de kwaliteit van toerisme in de toekomst veilig te stellen.