Volume 11 • Nummer 1 • 1995 • Bevolking

Veranderingen in de samenstelling van de bevolking zijn onopvallend omdat ze zich langzaam voltrekken. Een demografische ontwikkeling zal daarom nooit van de ene op de andere dag urgente problemen veroorzaken. Dat neemt niet weg dat de gevolgen op langere termijn zeer ingrijpend kunnen zijn en dat verstandige bestuurders daar nu vast rekening mee houden. De veranderende samenstelling van de bevolking zal ook consequenties hebben voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. Ouderen waarvan de kinderen het huis uit zijn en die niet meer werken, kunnen in principe gaan wonen waar ze willen. Uit de Verenigde Staten zijn voorbeelden (Sun City) van 'bejaardensteden' bekend: nieuwe woongebieden die geheel zijn ingericht voor ouderen. In Nederland doet het begrip Drenthenieren opgang, ook in Zeeland. Doordat mensen steeds ouder warden en langer zelfstandig (moeten) blijven wonen, neemt het beslag van ouderen op de woningvoorraad toe. Het is heel goed denkbaar dat er maatregelen genomen moeten warden om de doorstroming van ouderen naar kleinere woningen te verplichten, zodat die (ruime) woningen beschikbaar komen voor startende en doorstromende jongere huishoudens. Na een jarenlange toename van de immigratie in Nederland heeft zich in 1994 een afname ingezet door verscherping van de toelatingsregels en strengere controle op illegalen. Ervaringen in de afgelopen decennia leren ons echter dat enkele jaren na de invoering van dergelijke drempels de immigratie toch weer toeneemt. Nederland is opgenomen in een mondiale migratiestroom, die alleen maar groter zal warden naarmate de bevolkingsdruk en de ellende in vooral Derde-Wereldlanden toenemen. Duidelijk is dat de culturele diversiteit in Nederland groter zal worden. Het moet voor velen een uitdaging zijn om de ruimtelijke neerslag van die diversiteit te 'monitoren'. Krijgen we op dit gebied Amerikaanse toestanden of slagen we erin de vele nieuwkomers op te nemen in de Nederlandse samenleving? Ontstaan er getto’s of kunnen we binnenkort de eerste Marokkaanse gezinnen in Bloemendaal, Haren en Rozendaal signaleren? Uit een in dit nummer besproken SCP-rapport blijkt dat de effecten van concentraties van minderheden zeker niet altijd negatief zijn. Maar de toenemende inkomensverschillen tussen arm en rijk in Nederland, de grote werkloosheid onder allochtonen en verschijnselen als ‘zwarte’ en ‘witte scholen’ zijn verontrustend. Zoals gezegd moeten verstandige bestuurders en beleidsmakers anticiperen op de veranderingen die ons de komende jaren te wachten staan. Waar nodig kan nu nog geëxperimenteerd warden, bijvoorbeeld met de huisvesting van bejaarde allochtonen. Het belangrijkste is echter dat we inzien dat het om structurele en ingrijpende ontwikkelingen gaat, die onze aandacht alleszins verdienen.